گفتمان دریا- با وجود آنکه ایران دومین ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد، هنوز موفق به بهره‌برداری اقتصادی از سوخت گاز طبیعی مایع‌ شده (LNG) نشده است. طبق الزامات سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) در قوانین IMO2020، IMO2030 و IMO2050، ناوگان دریایی مجبور هستند میزان آلاینده ها از جمله سولفور و دی اکسید کربن را کاهش دهند و با استفاده از LNG به عنوان سوخت پاک دریایی، دسترسی به این اهداف امکان پذیر است. طی چند سال اخیر، ناوگان دریایی دنیا با رشد بی ‌سابقه ‌ای در مصرف سوخت LNG مواجه شده و بازار جهانی LNG در حال گسترش است. پیمان خلیلی عراقی، کارشناس حوزه انرژی و عضو هیأت مدیره شرکت بوتان، در گفت ‌و گویی تحلیلی، به بررسی این موضوع پرداخته و از فرصت‌های از دست‌ رفته کشور در این حوزه می‌گوید.

پیمان خلیلی عراقی، کارشناس انرژی و عضو هیأت مدیره شرکت بوتان، در گفت و گو با خبرنگار «پایگاه خبری گفتمان دریا»، اعلام کرد: میزان تولید LNG در ایران صفر است. در حالی که ما دومین ذخایر گاز دنیا را داریم و می‌توانیم از این ذخایر به منظور تامین سوخت ناوگان دریایی بهره ‌برداری کنیم.

رشد شتاب‌ دار مصرف LNG در بخش دریایی

خلیلی عراقی با اشاره به افزایش شدید مصرف LNG در سال‌های اخیر گفت: در سه سال گذشته، نرخ رشد سالانه مصرف LNG در ناوگان دریایی بیش از ۶۰ درصد بوده؛ این در حالی است که در حوزه نفت و گاز، رشد ۲ یا ۳ درصدی به‌عنوان عددی خوب تلقی می‌شود. در چند سالی که اجرای قوانین IMO در دنیا اجباری شده است، ۴ درصد از ناوگان دریایی دنیا بر اساس تعداد کشتی و 6 درصد بر اساس تناژ کشتی ها LNG سوز شده و سالانه تعداد این کشتی ها در حال افزایش می باشد. سوخت LNG نه تنها الزامات محیط زیستی را پاسخگو می باشد، بلکه از سایر سوخت های دریایی ارزانتر است. قیمت سوخت بخش عمده ای از هزینه های عملیاتی کشتی را تشکیل می دهد و به همین دلیل صاحبان کشتی به سمت LNG حرکت کرده اند. در ایران، میزان تولید و مصرف LNG به عنوان سوخت دریایی صفر می باشد و از این لحاظ از دنیا عقب مانده ایم.     

فقدان زیرساخت تولید LNG در ایران

خلیلی با بیان اینکه ایران هنوز به تولید LNG نرسیده، گفت: ما هیچ ظرفیت عملیاتی برای تولید LNG نداریم، در حالی که دومین ذخایر گازی دنیا را در اختیار داریم. قبل از انقلاب، مطالعاتی با همکاری شرکت‌های آمریکایی آغاز شده بود و بعد از آن نیز سه پروژه بزرگ مقیاس در جنوب کشور تعریف شد، اما از آن سه، تنها یکی به پیشرفت فیزیکی ۴۰ درصد رسید و هم اکنون هر سه عملاً متوقف شده اند.

وی ادامه داد: در شرایط تحریمی فعلی و نبود روابط بانکی بین‌المللی، اجرای پروژه های بزرگ مقیاس LNG امکان پذیر نیست. اما امکان دسترسی به واحد های کوچک مقیاس LNG وجود دارد. در صورتی که موفق شویم از شرکای تجاری چینی و روسی یک دستگاه کوچک مقیاس LNG خریداری و راه اندازی کنیم، امکان مهندسی معکوس و بومی سازی این تکنولوژی در ایران وجود دارد.  

کشتی‌ها و فرصت از دست‌رفته صادرات انرژی

این کارشناس حوزه انرژی با اشاره به آمارهای سازمان بنادر و دریانوردی گفت: سالانه بیش از ۵۳ هزار کشتی از تنگه هرمز عبور می‌کنند؛ به‌طور میانگین روزانه ۱۵۰ کشتی وارد خلیج فارس می‌شود. این یعنی ما با یک بازار بانکرینگ عظیم در منطقه روبرو هستیم. اما به ‌دلیل نبود زیرساخت و برنامه‌ ریزی و از طرف دیگر تحریم های دشوار، سهم ما از این بازار نزدیک به صفر است. کشورهایی مانند امارات و قطر در همین زمینه بسیار جلوتر از ما حرکت کرده‌اند.

در زمینه مصرف LNG در ناوگان دریایی کشور، با یک چرخه معیوب روبرو هستیم، بصورتی که امروز مصرف LNG نداریم و تولید آن توجیه ندارد، و از طرف دیگر چون تولید نداریم، بازار مصرفی هم ایجاد نمی شود. برای خروج از این چرخه، پیشنهاد می شود با راه اندازی یک واحد مایع سازی کوچک مقیاس، تامین LNG را آغاز کنیم. در سال های اولیه LNG تولید شده را به صنایع فولاد و سیمان کشور که به دلیل ناترازی گاز تعطیل می شوند می توان داد. در زمانی که ناوگان دریایی LNG سوز در کشور ایجاد شد، از این واحد می توانیم سوخت این کشتی ها را تامین کنیم.  

تحلیل اقتصادی تولید و واردات LNG

خلیلی عراقی در بخش دیگری از سخنان خود به تحلیل اقتصادی تولید داخلی و واردات LNG اشاره کرد و گفت: برای صنایع فولاد و سیمان، اگر بخواهیم LNG را از قطر وارد کنیم، هزینه تمام ‌شده حدود ۸۴3 دلار در هر تن خواهد بود. اما اگر همین میزان را بخواهیم در ایران تولید کنیم، حدود ۴۱۲ تا 427 دلار هزینه دارد. این عدد برای صنایع سیمان که امکان استفاده از سوخت‌های جایگزین مانند مازوت را دارند، به هیچ ‌وجه مقرون‌ به ‌صرفه نیست.

وی افزود: اما صنایع فولاد، به‌خصوص آن‌هایی که از فرآیند احیای مستقیم استفاده می‌کنند، الزاماً باید از گاز طبیعی بهره بگیرند و جایگزینی ندارند. برای این صنایع، قیمت تمام ‌شده LNG تولید داخلی حدود ۴27 دلار در هر تن است. با توجه به اینکه فولاد بر اساس قیمت های جهانی به فروش می رسد، این نرخ LNG می‌تواند برای تولید کنندگان فولاد جذاب باشد.

در صورتی که LNG را برای صادرات و یا بانکرینگ ناوگان دریایی ایرانی یا خارجی تولید کنیم، قیمت تمام شده در حد 479 دلار در هر تن می باشد که در مقایسه با نرخ تامین از قطر ارزانتر می باشد.  

عدم شفافیت در قیمت‌گذاری گاز داخلی

یکی از موانع مهم توسعه بازار داخلی LNG، به گفته خلیلی، عدم وجود قیمت ‌گذاری شفاف و ثابت برای گاز در داخل کشور است.

او توضیح داد: در ایران، قیمت گاز بسته به نوع مصرف (خانگی، پتروشیمی، فولاد و...) متفاوت است و این موضوع باعث پیچیدگی در انجام محاسبات اقتصادی و پیش‌ بینی ‌پذیر بودن پروژه‌ها می‌شود. ضمن اینکه هنوز نظام انگیزشی برای ذخیره‌سازی فصلی گاز نیز به ‌درستی طراحی نشده است.

پیشنهاد برای یک پروژه ملی

خلیلی عراقی در پایان با تأکید بر اینکه اجرای اولین پروژه بومی LNG نیازمند همکاری بین‌بخشی است، گفت: در شرکت بوتان مطالعه‌ای با مشارکت شرکت‌های داخلی و تأمین‌کنندگان چینی انجام داده ‌ایم که نشان می‌ دهد اجرای پروژه تولید LNG در مقیاس کوچک امکان ‌پذیر است. این پروژه می‌تواند به ‌عنوان یک الگوی ملی مطرح شود و با سرمایه ‌گذاری علمی و صنعتی، راهگشای توسعه انرژی دریایی در کشور باشد.

او همچنین پیشنهاد کرد: در فصولی که مصرف گاز خانگی کم است، امکان ذخیره‌سازی و سپس توزیع LNG برای مصارف صنعتی و صادراتی بررسی شود. این راهکار نه ‌تنها به تعادل عرضه و تقاضای (ناترازی) گاز در کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند درآمد ارزی جدیدی برای ایران ایجاد کند.

انتهای پیام/