بندری در آتش و آینده‌ای در انتظار
گفتمان
دریا
*محمد حسین جبل عاملی
حادثه اخیر در بندرعباس، با تمام تلخی و هزینه‌هایی که در پی داشت، فراتر از یک رویداد صنعتی بود. این سانحه که در آن آتش‌سوزی گسترده‌ای بخش‌هایی از بندر را تحت تأثیر قرار داد، در نگاه اول تنها یک رخداد فنی به نظر می‌رسد. اما اگر با نگاهی عمیق‌تر و رو به آینده نگاه کنیم، این واقعه می‌تواند بهانه‌ای برای یک بازسازی بنیادین، نه‌تنها در ساختار فیزیکی، بلکه در ذهنیت جهانی نسبت به برند دریایی ایران باشد.
حادثه‌ها در تاریخ کشورها، اگر به درستی مدیریت شوند، نقطه عطف‌اند. سانحه‌ای که امروز نقطه ضعف است، می‌تواند به فردا نقطه قوت تبدیل شود. اما این مسیر، نیازمند شجاعت، برنامه‌ریزی و درک درست از مفهوم برند ملی دریایی است.
بحران یا فرصت؟ مسئله این است
هر بحرانی، لایه‌ای از آشکارسازی را به همراه دارد. سانحه بندرعباس، ناتوانی ما در واکنش سریع رسانه‌ای، ضعف در مدیریت بحران و مهم‌تر از آن، تصویر ضربه‌خورده برند دریایی ایران را برملا کرد. اما در عین حال، همین حادثه فرصتی تاریخی است برای اینکه:
- صدای تجدید ساختار زیرساختی و امنیتی بندرها شویم.
- مسیر اعتمادسازی دوباره با شرکای بین‌المللی را باز کنیم.
- برند دریایی ایران را بازسازی و از نو تعریف کنیم.
برند دریایی ایران؛ تصویری مخدوش در چشم جهان
در عصر ارتباطات، آنچه درباره شما گفته می‌شود، اغلب مهم‌تر از خود واقعیت است. حادثه بندرعباس، به‌سرعت در رسانه‌های بین‌المللی بازتاب یافت. بسیاری آن را نشانه‌ای از فرسودگی زیرساخت‌ها، ناکارآمدی مدیریت بنادر، و ریسک بالا برای همکاری‌های بین‌المللی تفسیر کردند.در فضای رقابتی تجارت دریایی، که کشورهایی چون امارات، عربستان و ترکیه هر روز تصویری باثبات‌تر و مدرن‌تر از خود ارائه می‌دهند، ما نمی‌توانیم صرفاً با خاموش کردن آتش، مسأله را پایان‌یافته تلقی کنیم. ما باید روایت جدید بسازیم؛ روایتی از بازسازی، ارتقاء، و آینده‌نگری.
از حادثه به هویت‌سازی: چگونه باید پاسخ دهیم؟
جهان در حال تماشا است. اکنون زمان آن است که با یک واکنش سه‌لایه، تصویر برند خود را بازیابی کنیم:
۱. بازسازی فنی و شفاف‌سازی سریع
در کوتاه‌مدت، لازم است اطلاعات دقیق، بی‌پرده و تخصصی درباره علت حادثه و مراحل بازسازی در اختیار افکار عمومی قرار گیرد. سکوت، دشمن برند است. سرعت، شفافیت و تخصص باید اصل باشد.
۲. ایجاد کمپین ارتباطی بازسازی بندرعباس
یک کمپین حرفه‌ای بین‌المللی با عنوان‌هایی مانند "Port Abbas Reborn" یا "New Era of Iranian Maritime" باید طراحی و اجرا شود. این کمپین می‌تواند شامل مستندهای کوتاه، مصاحبه‌ها، ارائه‌های دیجیتال، بازدیدهای بین‌المللی، و نمایش پیشرفت پروژه باشد.
۳. تدوین «برنامه احیای برند ملی دریایی ایران»
با مشارکت وزارت راه، اتاق بازرگانی، فعالان لجستیک، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها باید یک برنامه استراتژیک برای بازسازی برند ملی دریایی کشور تدوین شود. نه فقط برای بندرعباس، بلکه برای تمام بنادر کشور.
از بندر سوخته تا فرصت جهانی؛ چطور برند بسازیم؟
برندینگ فقط مختص کالا نیست. شهرها، بنادر، فرودگاه‌ها، و کشورها هم برند دارند. اکنون باید بندرعباس، پس از حادثه، به نماد تاب‌آوری، مدرن‌سازی و بلوغ صنعتی تبدیل شود. اگر امروز را با یک پیام درست بازسازی نکنیم، فردا با ده‌ها مقاله تحلیلی علیه امنیت سرمایه‌گذاری در ایران مواجه خواهیم شد. بندرعباس می‌تواند بهانه‌ای باشد برای آغاز دوره‌ای تازه از تجارت دریایی، اعتمادسازی، و بازتعریف جایگاه ایران در اقتصاد منطقه‌ای. این سانحه می‌تواند فرصتی طلایی برای خلق برند ایرانِ امن، مدرن، هوشمند و قابل اتکا باشد.
هر سانحه‌ای، اگر به‌درستی مدیریت شود، آغاز یک آینده بهتر است.
درست در زمانی که عربستان در حال تبدیل جده به قطب تجاری جهانی است، ترکیه با برند ترانزیتی آسیای مرکزی سرمایه جذب می‌کند، و امارات هر روز بندر جبل علی را توسعه می‌دهد، ایران نمی‌تواند ساکت و بدون برند باقی بماند. حادثه بندرعباس می‌تواند تلنگری باشد برای بازاندیشی در راهبرد کلان دریایی کشور.
ما نباید فقط حادثه را خاموش کنیم؛ باید آتش جدیدی در ذهن جهانیان برای دیدن دوباره ایران برافروزیم. با تصویرسازی، با روایت، با بازسازی، و با برندینگ.
پیشنهادهای راهبردی:
۱. تغییر نقش بندرعباس به «بندر هوشمند آینده ایران» در این بازسازی، از فرصت برای دیجیتال‌سازی فرآیندها، بهره‌گیری از هوش مصنوعی در کنترل ایمنی، اتوماسیون کامل خدمات بندری و مدیریت سبز استفاده کنیم.
۲. دعوت از رسانه‌ها و شرکای خارجی برای بازدید میدانی و ایجاد روایت مثبت همه چیز را به روایت رسانه‌های بیرونی واگذار نکنیم. روایت بسازیم.
- ایجاد پایگاه آنلاین با گزارش لحظه‌ای از پیشرفت بازسازی و جذب سرمایه‌گذار خارجی وب‌سایتی با زبان انگلیسی، عربی، چینی، ترکی و روسی طراحی شود که تمام مراحل بازسازی بندرعباس، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و بسته‌های همکاری در آن قابل دسترسی باشد.
- آغاز «برندینگ دریایی ایران» با همکاری دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی با جذب مشاوران برندینگ از سنگاپور، هلند یا نروژ، پروژه‌ای طراحی شود برای خلق یک برند ملی قابل‌اعتماد در صنعت دریا.
- ایجاد بسته‌های محرک تجاری برای احیای جریان کالا در کوتاه‌مدت تخفیف تعرفه‌ها، تسهیل بیمه بار، حذف موانع کاغذبازی، و ارائه ضمانت‌های دولتی برای جلب مجدد اعتماد.
*مدرس دانشگاه و مشاور بین المللی مدیریت