حسن‌رضا صفری، رئیس هیأت‌مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران و از فعالان باسابقه صنعت دریایی کشور، در گفت و گو با خبرنگار «پایگاه خبری گفتمان دریا»، با تأکید بر ظرفیت‌های موجود در کشور برای ساخت تجهیزات و شناورهای دریایی، گفت: اگر سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای باشد که سفارش ساخت کشتی‌ها به صنایع داخلی سپرده شود، می‌توان بسیاری از چالش‌های موجود از جمله بیکاری، کمبود منابع مالی و فشار تحریم‌های فناورانه را پشت سر گذاشت.

وی در ادامه به چالش‌های پیش‌روی صنعت کشتی‌سازی پرداخت و اظهار کرد: «نبود یا کمبود سفارش ساخت»، یکی از اصلی‌ترین موانع رشد صنعت کشتی‌سازی است. این مسأله ارتباط مستقیمی با نبود منابع مالی مطمئن برای سفارش‌دهی دارد. از سوی دیگر، تحریم‌های اقتصادی نیز مانع ورود سرمایه خارجی شده‌اند و منابع داخلی هم محدود هستند.

صفری خاطرنشان کرد:در کنار «مشکلات مالی»، «چالش‌های فناورانه» نیز صنعت ما را تهدید می‌کند. اگر در طراحی و ساخت کشتی‌های ایرانی از فناوری‌های به‌روز استفاده نکنیم، ممکن است با تحریم‌های فنی مواجه شویم؛ چیزی که در سایر صنایع کمتر رخ می‌دهد، اما در صنعت دریایی با توجه به ماهیت بین‌المللی‌اش بسیار جدی است.

وی ادامه داد:  یک نمونه از این موضوع، مربوط به کنوانسیون بین‌المللی کنترل و مدیریت آب و رسوبات بالاست کشتی‌ها (کنوانسیون مدیریت آب بالاست یا کنوانسیون BWM ) است؛ که کشورهای امضاکننده پرچم را ملزم می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که کشتی‌هایی که توسط آنها پرچم دارند مطابق با استانداردها و روش‌های مدیریت و کنترل آب و رسوبات بالاست کشتی‌ها هستند. هدف این کنوانسیون جلوگیری از گسترش موجودات آبزی مضر از یک منطقه به منطقه دیگر و توقف آسیب به محیط زیست دریایی ناشی از تخلیه آب بالاست ، با به حداقل رساندن جذب و تخلیه بعدی رسوبات و موجودات است. از سال 2024، همه کشتی‌ها ملزم به داشتن سیستم تسویه و رعایت این استاندارد بین‌المللی شده‌‌اند.

صفری افزود: اگر ما قادر به پیاده‌سازی این سیستم روی کشتی‌های خود نباشیم، امکان پهلوگیری در بسیاری از بنادر بین‌المللی را از دست خواهیم داد.

نسخه اشتغال‌زایی و بهبود اقتصاد کشور

رئیس انجمن مهندسی دریایی ایران با تأکید بر لزوم حمایت از صنایع داخلی گفت: در حال حاضر نیاز کشور به بیش از ۳۰۰۰ فروند کشتی برآورد شده است. اگر سیاست‌ها به گونه‌ای تنظیم شود که بخش عمده این نیاز از داخل تأمین گردد، این اقدام به اشتغال‌زایی، رشد فناوری، تقویت بنیه اقتصادی کشور و حتی مقابله مؤثر با تحریم‌ها منجر خواهد شد.

وی تاکید کرد: در حوزه صنایع دریایی، ایران ظرفیت ۱۰۰ درصدی برای تامین تجهیزات مورد نیاز در حوزه‌های مختلف این صنعت را در اختیار دارد و با تکیه بر این ظرفیت‌ها در موارد بسیاری تجارب موفق قابل توجهی را به دست آورده‌ و ثبت کرده‌ایم.

صفری تأکید کرد: ایران پیشینه درخشانی در ساخت تجهیزات دریایی دارد. به‌عنوان نمونه، کشتی‌های افراماکس که در مجموعه صدرا ساخته و به ونزوئلا تحویل داده شد، از نظر فناوری در سطح بین‌المللی قرار دارند. همچنین تجربه موفق ما در ساخت انواع شناورهای نظامی و سازه‌های عظیم دریایی، نشان می‌دهد ظرفیت کامل برای پاسخ به نیازهای داخلی وجود دارد.

وی افزود: ما کشوری هستیم که توان ساخت سکوهای عظیم نفتی با وزن‌های بالای ۷۶۰۰ تن را داریم. این توان فنی و مهندسی، پشتوانه‌ای قوی برای تحقق سیاست‌های خودکفایی در حوزه دریایی است.

صفری در پایان با دعوت به هم‌افزایی بین بخش دولتی و خصوصی گفت: با ایجاد فضای همکاری، تأمین منابع مالی داخلی و تمرکز بر توان داخلی، می‌توانیم نه تنها نیازهای خود را تأمین کنیم بلکه به یکی از قطب‌های صادراتی صنایع دریایی در منطقه نیز تبدیل شویم.

نقش حیاتی آموزش‌های مهارت محور دریایی

صفری با بیان اینکه صنعت دریایی یک صنعت بین‌المللی و مبتنی بر استانداردهای جهانی است، گفت: در حوزه دریانوردی، کنوانسیون‌هایی نظیر STCW الزامات مهارتی را مشخص کرده‌اند و این در کشور ما نیز توسط سازمان بنادر و دریانوری اجرا می‌شود. اما در سایر حوزه‌ها مانند کشتی‌سازی، صنایع فراساحل و مدیریت دریایی، همچنان کمبود آموزش‌های مهارت‌محور به چشم می‌خورد.

وی با اشاره به نقش حیاتی آموزش‌های مهارت‌محور در ارتقای کیفیت و اشتغال در صنایع دریایی اظهار کرد: امروزه جهان به سمت دانشگاه‌های نسل جدید و کارآفرین حرکت کرده است. یکی از مهم‌ترین حلقه‌های واسط بین دانشگاه و صنعت، آموزش‌های مهارت‌محور هستند که می‌توانند فارغ‌التحصیلان را مستقیماً وارد بازار کار کرده یا توانمندی آن‌ها را برای ایجاد کسب‌وکار افزایش دهند.

وی با تاکید بر تجربه موفق تأسیس آکادمی دریایی سیراف افزود: مؤسساتی از این دست می‌توانند با ارائه آموزش‌های کاربردی، شکاف میان دانش تئوریک و نیازهای بازار کار را پر کنند و نقش موثری در توسعه کارآفرینی و ارتقای کیفیت نیروی انسانی در صنعت ایفا کنند.

تهیه و تنظیم: هاجر شادمانی