الگوگیری از اصول و فنون تاریخی برای حل معضل آبی ایران
به گزارش پایگاه خبری گفتمان دریا، امنیت آب به عنوان یک مفهوم گسترده به صورت ضعیف درک شده است. ما فقط در مورد داشتن مقادیر کافی آب صحبت نمیکنیم، بلکه کیفیت، مقرون به صرفه بودن و دسترسی به آن هم مدنظر است. با وجود اهمیت فراوان این موضوع به عنوان یک مفهوم و ماهیت حیاتی برای جوامع در گستره استرالیا، اما تعریف مشترکی از امنیت آب در این کشور وجود ندارد که به صورت ملی مورد توافق باشد. همچنین رویکردی برای ارزیابی امنیت آب در سطح ملی و توانایی ارائه گزارش در مورد آن مشاهده نمی شود. عدم تعریف درست امنیت آب، کار را برای سطوح مختلف دولتی، زیستمحیطی، کشاورزی و ادارات و آژانسهای آب برای رسیدن به اهداف مشترک دشوار کرده است.
به گزارش اقتصادسرآمد، اندیشکده سرآمد در این باره آورده است: حقوق آب مورد استفاده بومیان استرالیا در سال های گذشته به طور مداوم توسط قوانین جدید این کشور در زمینه آب کنار گذاشته و نادیده گرفته شدهاند. از طرفی هیچ یک از سیاستهای کلیدی آب استرالیا به طور مستقیم و دقیق، امنیت آب را تعریف نمیکنند. سیاستگذاران استرالیایی اغلب امنیت آب را از نظر در دسترس بودن چارچوببندی میکنند. برای مثال چقدر در یک سد آب وجود دارد؟، یا چند ماه آب آشامیدنی برای یک شهر باقی مانده است؟ اما امنیت آب باید بیشتر از اینکه صرفاً چه مقدار آب در دسترس است، معنی شود.
استرالیا به آرامی از خشکسالی هزاره با یک سیاست آب فراگیر به نام «ابتکار ملی آب» بیرون آمد. این سیاست، مدیریت و سیاست آب فدرال، ایالتی و منطقهای را برای محیط زیست، کشاورزی، شهرها و شهرکها در دو دهه گذشته هدایت کرده است. طبق گزارش کمیسیون بهرهوری استرالیا، منافع مادی از این اصلاحات، مصرف متوسط آب کمتر توسط خانوارها، استفاده کارآمدتر توسط صنعت، آب بیشتر برای محیط زیست و سازگاری بهتر با عدم قطعیت حاصل شده است. با این حال، کمیسیون بهرهوری همچنین معتقد است که این سیاست در حال حاضر منسوخ شده و نیاز به تجدیدنظر دارد.
در طول دوره اجرای ابتکار ملی آب، استرالیا برخی از خشکترین و گرمترین سالهای تاریخ خود را تجربه کرده است. برای مثال دوره ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ گرمترین و خشکترین دوره مداوم سه سالهای بود که تا به حال برای حوضه آبریز موری-دارلینگ ثبت شده است و سطحی از تنش آبی را به همراه داشت که بسیاری در منطقه قبلاً هرگز آن را تجربه نکرده بودند. کاهش شدید سطح آب، برخی از مردم محلی در شهر اورنج ایالت نیوساوثولز را با کمبود شدید آب مواجه کرد.
از زمان لغو کمیسیون ملی آب، دولتهای استرالیا به طور قابل توجهی از اصلاحات ملی آب عقبنشینی کردهاند. امروزه طبق استانداردهای جهانی، استرالیا به خوبی عمل میکند تا اطمینان حاصل نماید که نیازهای آبی در طولانیمدت برآورده میگردد؛ اما معتقد است که نمیتواند در این زمینه از عملکرد خود راضی باشد.
در ایران نیز پیش از تدوین قوانین نوین در زمینه حقوق آبهای سطحی و زیرزمینی، ایرانیان از دوران باستان از روشها، فنون و قوانین بومی جهت مدیریت و تقسیم آب استفاده میکردند. سیستم قنات یا کهریز به نوعی فنی کهن و متعلق به ایران، ضمن اینکه آب مورد نیاز انسانها را به طور مداوم تأمین میکرد، برخلاف چاههای عمیق امروزی، منجربه کاهش سطح آبهای زیرزمینی نیز نمیشد. طومار آب شیخ بهایی جهت تقسیم آبهای حوضه آبریز زاینده رود، جلوی گسترش اختلافات آبی در این منطقه را گرفته بود. فعالیت میرآبها نیز به عنوان افرادی که زمان بهرهبرداری هر فرد از آب را تعیین و تقسیم میکرد، از دیگر ابتکارات ایرانیان در این زمینه بوده است. امروزه به تدریج، ارزش این ابتکارات و انطباق آنها با فضای محیطی کشور بر ایرانیان روشن شده و امید است به سمت استفاده یا الگوگیری از این فنون و اصول تاریخی جهت حل چالشها و بحرانهای فعلی آب در کشور حرکت کنیم.
استفاده مجدد از فاضلاب و پساب، بخش مهمی از مشکلات جوامع در زمینه تأمین آب را حل میکند و برخلاف روشهای کوتاهمدت، در آیندهای نه چندان دور به عنوان روشی ضروری و غیر قابل انکار ظاهر خواهد شد. ایران کشوری خشک و کمآب است و با توجه به رشد جمعیت و منابع آب محدودی که دارد، باید راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از این منابع حیاتی، اجرا نماید. ازاینرو، استفاده از تجارب سنگاپور در زمینه تصفیه پیشرفته فاضلاب جهت تبدیل آن به آب و حتی آب آشامیدنی برای کشور ما، میتواند راهگشا باشد.
سنگاپور یکی از کشورهایی است که با تهدید تنش آبی مواجه است. بحران اقلیمی بر تعداد و شدت رویدادهای شدید آب و هوایی مانند خشکسالی افزوده در نتیجه تعداد کشورهایی که با تنش آبی مواجه هستند به سرعت رو به افزایش میباشد. با توجه به اینکه بر اساس پیشبینیهای جمعیت شناختی، جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به ۹/۹ میلیارد نفر خواهد رسید، این افزایش جمعیت، موجب ناپایداری تامین منابع آب خواهد شد.
سنگاپور با تبدیل فاضلاب به آب آشامیدنی سالم و تمیز با استفاده از سیستم فیلتراسیون و تصفیه پیشرفته، مواد زائد را از فاضلاب خود خارج میکند. کارخانه احیای آب «چانگی»، با ظرفیت تصفیه روزانه ۹۰۰ میلیون لیتر فاضلاب -تقریباً معادل با آبی که در ۳۵۰ استخر شنای المپیک ذخیره میگردد- هسته این سیستم را تشکیل میدهد.
سنگاپور با کمبود زمین مواجه است؛ زیرا این کشور، یک کشور جزیرهای است. بنابراین بسیاری از سیستمهای تصفیه در زیرزمین و از طریق شبکه گستردهای از تونلها، لولهها، مخازن، تجهیزات فیلتراسیون و سایر زیرساختها که در برخی جاها تا عمق ۲۵ طبقه میرسد، عمل میکنند.
فاضلاب از طریق ۴۸ کیلومتر تونل متصل به هم به کارخانه میرسد، که در آنجا فیلتر شده و به سطح زمین پمپاژ میگردد. سپس باکتریها، ویروسها و سایر ناخالصیها، ابتدا با استفاده از یک سیستم فیلتراسیون پیشرفته، سپس با استفاده از اشعه ماورای بنفش برای ضد عفونی کردن آب، حذف میشوند. حاصل کار به عنوان «نوآب» شناخته میشود که تمیز، ایمن و قابل آشامیدن است.
پس از تصفیه، آب به طور گسترده توسط صنایعی مانند بخش بزرگ تولید ریزتراشههای جزیره که به شدت به آب وابسته است، استفاده میشود.
دو روش اصلی برای تبدیل فاضلاب به آب آشامیدنی وجود دارد:
روش غیرمستقیم[۱]: شامل انتقال مستقیم فاضلاب بسیار تصفیه شده به سیستم توزیع محلی آشامیدنی است. روش غیرمستقیم از موانع نظارتی و قانونی کمتری برخوردار است و اکثر سازمانهای مدیریت منابع آب در سرتاسر جهان از سیستمهای روش غیرمستقیم به صورت کاملاً مجاز استفاده مینمایند.
روش مستقیم[۲]: شامل رهاسازی فاضلاب تصفیه شده به یک منبع زیستمحیطی راهبردی -مانند مخزن یا آبخوان– است. روش مستقیم به اندازه روش غیرمستقیم به لولهکشی یا سیستم پمپاژ نیاز ندارد، که به معنای کاهش سرمایه و هزینههای عملیاتی، همراه با کاهش انتشار آلایندههای کربنی است. محبوبیت استفاده از روش مستقیم رو به افزایش است، به ویژه در مواقعی که مکان، زمان و تغییر شرایط محیطی مخازن واسط، امکان استفاده از روش غیرمستقیم را محدود میکند.
سیستمهای تصفیه آب با فناوری پیشرفته مانند آنچه در سنگاپور وجود دارد، اگر چه ممکن است برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه مناسب یا مقرون به صرفه نباشند اما باید به عنوان یک گزینه برای تامین پایدار آب در نظر گرفته شوند.
انتهای پیام/