*عليرضا امينائي

دکتری امور مالی؛ مدرس حوزه امور مالی دریا و صنعت

 اقتصاد دریامحور، به عنوان یک موتور محرک در اقتصاد و زندگی مردم و شهرهای حوزه دریا در شمال و جنوب ایران، اثرات گسترده‌ای دارد. در اینجا به برخی از این اثرات اشاره می‌کنیم:

اثرات کلی:

 * افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP): توسعه اقتصاد دریامحور می‌تواند به طور قابل توجهی به افزایش GDP کشور کمک کند.

 * ایجاد اشتغال: صنایع دریایی مانند کشتیرانی، شیلات، گردشگری دریایی، و انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی، فرصت‌های شغلی فراوانی ایجاد می‌کنند.

 * بهبود معیشت مردم: با ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق اقتصادی، سطح زندگی مردم در مناطق ساحلی بهبود می‌یابد.

 * توسعه زیرساخت‌ها: توسعه بنادر، جاده‌ها، خطوط ریلی، و سایر زیرساخت‌های مرتبط با اقتصاد دریامحور، منجر به توسعه کلی مناطق ساحلی می‌شود.

 * تنوع‌بخشی به اقتصاد: اقتصاد دریامحور می‌تواند به تنوع‌بخشی به اقتصاد کشور کمک کند و وابستگی به منابع نفتی را کاهش دهد.

تاثیرات در شمال ایران:

 * شمال ایران با توجه به سواحل دریای خزر دارای ظرفیت هایی در زمینه گردشگری، شیلات و حمل و نقل دریایی است. توسعه این بخش ها می‌تواند موجب رونق اقتصادی و ایجاد اشتغال در این مناطق شود.

 * توسعه بنادر شمال ایران میتواند موجب افزایش تجارت با کشورهای حاشیه دریای خزر شود.

تاثیرات در جنوب ایران:

 * جنوب ایران به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و داشتن منابع غنی نفت و گاز، از پتانسیل بالایی برای توسعه اقتصاد دریامحور برخوردار است.

 * توسعه بنادر جنوب ایران مانند بندر چابهار میتواند ایران را به یک مرکز ترانزیت کالا در منطقه تبدیل کند.

 * صنایع نفت و گاز دریایی، شیلات، گردشگری دریایی، و انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی، از جمله ظرفیت‌های مهم جنوب ایران هستند.

 * توسعه سواحل مکران به عنوان یک منطقه استراتژیک، می‌تواند تاثیرات مثبتی بر اقتصاد و امنیت کشور داشته باشد.

چالش‌ها:

 * آلودگی‌های زیست محیطی ناشی از فعالیت‌های دریایی

 * مدیریت پایدار منابع دریایی

 * نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها

 * نیاز به برنامه ریزی دقیق و هماهنگی بین دستگاه های مختلف

با وجود چالش‌ها، توسعه اقتصاد دریامحور می‌تواند فرصت‌های بی‌شماری را برای اقتصاد و زندگی مردم و شهرهای حوزه دریا در شمال و جنوب ایران فراهم کند.

ضمنا اقتصاد دریامحور، با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و دسترسی به آب‌های آزاد، می‌تواند نقش بسیار مهمی در افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور و بهبود وضعیت اقتصادی خانوارها ایفا کند. در اینجا به بررسی ویژگی‌های منحصر به فرد این نوع اقتصاد و تأثیر آن بر GDP و اقتصاد خانوارها می‌پردازیم:

ویژگی‌های منحصر به فرد اقتصاد دریامحور در ایران:

 * تنوع منابع: ایران با داشتن سواحل طولانی در شمال و جنوب، از منابع متنوع دریایی مانند نفت و گاز، شیلات، گردشگری دریایی، و انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردار است.

 * موقعیت استراتژیک: قرار گرفتن در مسیرهای مهم تجارت جهانی، امکان ترانزیت کالا و خدمات را فراهم می‌کند.

 * ظرفیت بالای اشتغالزایی: توسعه صنایع دریایی می‌تواند فرصت‌های شغلی متعددی در زمینه‌های مختلف ایجاد کند.

 * پتانسیل بالای گردشگری: سواحل زیبای ایران و جزایر متعدد، ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی دارند.

تأثیر بر GDP کل کشور:

 * توسعه صنایع دریایی مانند نفت و گاز، کشتیرانی، و شیلات، می‌تواند به طور مستقیم به افزایش GDP کشور کمک کند.

 * افزایش صادرات محصولات دریایی و خدمات مرتبط، درآمدهای ارزی کشور را افزایش می‌دهد.

 * توسعه گردشگری دریایی، به رونق بخش خدمات و افزایش درآمدهای این بخش منجر می‌شود.

تأثیر بر اقتصاد خانوارهای ایرانی:

 * ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در صنایع دریایی، می‌تواند درآمد خانوارهای ساحلی و سایر مناطق را افزایش دهد.

 * توسعه شیلات و آبزی‌پروری، دسترسی به منابع غذایی ارزان‌تر و باکیفیت‌تر را فراهم می‌کند.

 * رونق گردشگری دریایی، فرصت‌های کسب و کار جدیدی را برای خانوارهای محلی ایجاد می‌کند.

 * توسعه صنایع وابسته به دریا میتواند باعث رشد صنایع پایین دستی و افزایش فرصتهای شغلی در این صنایع شود.

چالش‌ها و فرصت‌ها:

 * برای بهره‌مندی کامل از ظرفیت‌های اقتصاد دریامحور، نیاز به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، فناوری‌های نوین، و آموزش نیروی انسانی متخصص است.

 * حفاظت از محیط زیست دریایی و مدیریت پایدار منابع، از اهمیت بالایی برخوردار است.

 * با توجه به سیاستهای کلی «توسعه دریامحور» که در سال 1402 ابلاغ شد، فرصت بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری و برنامه ریزی در این حوزه بوجود آمده است.

در مجموع، اقتصاد دریامحور می‌تواند به عنوان یک موتور محرک برای رشد اقتصادی کشور و بهبود وضعیت معیشتی خانوارهای ایرانی عمل کند.